جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم، جنگی فراگیر بین سپتامبر ۱۹۳۹ تا اوت ۱۹۴۵ بود. این جنگ بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرد تا جایی که دو دسته از کشورهای مختلف به نام‌های متحدین و متفقین به وجود آمد. این گسترده‌ترین جنگ جهان است که در آن بیش از ۱۰۰ میلیون نفر جنگیدند. در طول این جنگ کشورهای مختلف تمام توان اقتصادی و علمی خود را بر محور ساخت تسلیحات جنگی متمرکز کردند. این جنگ همچنین باعث کشتارهای جمعی از جمله بمباران درسدن و بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی شد. در طول جنگ جهانی دوم بیش از ۷۰ میلیون نفر کشته شدند که این آمار خونین‌ترین درگیری انسان در طول تاریخ است. آتش جنگ جهانی دوم رسما در روز 3 سپتامبر 1939 با اعلان جنگ کشورهای انگلستان و فرانسه به آلمان آغاز گردید . این اعلان جنگ با بهانه حمله آلمان نازی به لهستان اعلام گردید به طور اساسی می‌توان ریشه جنگ جهانی دوم را در جنگ جهانی اول جستجو کرد. با شکست سه محور اصلی یعنی امپراتوری اتریش-مجارستان، امپراتوری عثمانی و امپراتوری آلمان در جنگ جهانی اول سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای از سوی دولت‌های پیروز جنگ جهانی اول به این کشورها تحمیل شد. بخش‌های متعددی از خاک این کشورها به کشورهای همسایه بخشیده شد و از تجزیه امپراتوری اتریش-مجارستان کشورهایی نویی متولد شدند. قرارداد ورسای که توسط متفقین (انگلستان ، ایالات متحده آمریکا ، فرانسه) طراحی شده بود بر کشور آلمان تحمیل گردید . این قرار داد کشور آلمان را تکه تکه کرد و هر قسمت آن را به یکی از کشورهای همسایه آلمان واگذار کرد که در مجموع بیش از 40233.6کیلومتر مربع از خاک آلمان همراه با جمعیت بیش از هفت میلیون آلمانی از آلمان جدا شد.و منطقه غرب رود راین نیز به عنوان بلاتکلیف تحت اشغال ارتش فرانسه در آمد.

تجزیه خاک آلمان پس از جنگ جهانی اول

پس از جنگ جهانی اول ، متفقین برای جلوگیری از وقوع جنگ بزرگ دیگری معاهده ورسای را پیشنهاد دادند. سخت‌ترین قسمت این معاهده در مورد آلمان بود. متفقین این کشور را به خاطر شروع جنگ مقصر شناختند و در این معاهده در قبال صلح، از آن غرامت جنگی و سرزمین مطالبه کردند. جمهوری وایمار، دولتی که پس از فرار ویلهلم دوم، امپراطور آلمان در این کشور تشکیل شده بود به ناچار برای انعقاد صلح با متفقین این پیمان را امضا کرد. طبق این پیمان، مردم آلمان به خاطر شروع جنگ مقصر شناخته شدند و باید غرامتی حدود صد میلیارد دلار (در آن زمان) می‌پرداختند. همچنین معاهده اندازهٔ ارتش آلمان را به صد هزار نفر کاهش داد، تمام زیردریایی‌ها و ناوهای قدرتمند جنگی (بجز شش فروند) آلمان به متفقین تحویل داده شد و آلمان دیگر حق ساخت هواپیما و تانک و دیگر جنگ افزار تهاجمی را نداشت. به جز آن ٬ مستعمرات آلمان در آفریقا، چین و حوزهٔ اقیانوس آرام، گرفته شد. ایالات آلزاس و لورن آلمان که زمانی به فرانسه تعلق داشتند به این کشور باز پس داده شدند و اراضی وسیعی از آلمان به لهستان واگذار شد. و از همه مهم تر راینلاند-فالتز، اراضی حاصل‌خیز غرب رود راین برای ۵۰ سال به متفقین سپرده شد. بسیاری از این نواحی، نواحی حاصلخیز، کانه خیز و صنعتی آلمان بود. یک تاریخدان در این باره می‌گوید: معاهده ورسای حدود سیزده درصد قلمرو پیش از جنگ آلمان، ده درصد جمعیتش، هفتاد و پنج درصد کانه‌های آهن آن و بیست و پنج درصد باکیفیت‌ترین معادن زغال سنگ آن را گرفت. در آلمان چهار میلیون نفر بیکار بودند و از آن جایی که این کشور مستعمره نداشت، نمی‌توانست محصولاتش را به فروش برساند نتیجه قرارداد ورسای ، گرسنگی و تحقیر برای مردم آلمان بود .

دلایل آغاز جنگ مهمترین علت حمله آلمان به کشور لهستان ،نجات میلیون ها آلمانی که تحت فشار و آزار دولت لهستان قرار داشتن و باز پس گیری اراضی آلمان از جمله بندر دانتزیگ و ایالت پروس باختری و بخش عظیمی از سیلسیا(silesia) که توسط لهستان اشغال شد بود که باعث جدایی منطقه پروس خاوری از سرزمین اصلی آلمان شده بود به طوری که اگر شخصی آلمانی در کشور آلمان قصد مهاجرت به ایالت پروس شرقی آلمان را داشت باید از طریق دریا و با کشتی انجام می گردید.از سوی دیگر این حمله بخاطر پاسخ گویی به تحرکات مرزی و بیش از صد حمله که توسط لهستان صورت گرفته بود انجام شد.

تجزیه خاک آلمان پس از جنگ جهانی اول

هیتلر اعلام کرد که با انگلستان و فرانسه سر جنگ ندارد ششم اکتبر سال 1939 آدولف هیتلر رهبر وقت آلمان در پارلمان سراسری این کشور حرفهای قبلی خود را تکرار کرد و گفت که سر جنگ با انگلستان و فرانسه را ندارد. اقدامات نظامی او تا کنون محدود به تامین وحدت آلمانی های اروپا در زیر یک پرچم بوده است. اما، اگر انگلستان و فرانسه به آلمان و منافع آن تعرض نظامی کنند در سرکوب کردن آنها درنگ نخواهد کرد و در این صورت، مسئولیت جنگ با آنها خواهد بود. اعلام آمادگی هیتلر برای صلح با انگلیس و فرانسه در پی نطق هیتلر در پارلمان سراسری آلمان (رایشتاگReichstag) که آلمان به هدفهای خود که پس گرفتن اراضی از دست رفته سال 1918 بود رسیده و اشتیاق به جنگ با انگلستان و فرانسه را ندارد و آماده مذاکره صلح برای برقراری نظمی نوین در اروپاست، انگلستان و فرانسه که قبلا به آلمان اعلان جنگ داده بودند هشتم اکتبر1939 پیشنهاد هیتلر را رد کردند و اعلام داشتند که صلح واقعی تنها پس از شکست نظامی آلمان امکان پذیر خواهد بود. روزولت درخواست هیتلر برای جلوگیری از گسترش جنگ را رد کرد دوازدهم اکتبر سال 1939 روزولت رئیس جمهوری وقت آمریکا پیشنهاد هیتلر را رد کرد که میان انگلستان و فرانسه از یک سوی و آلمان از سوی دیگر واسطه صلح شود تا خونریزی بیشتری روی ندهد!. مورخان بی طرف که پس از جنگ جهانی دوم، روی این پاسخ تامل برانگیز تحقیق کرده اند نوشته اند که هدف روزولت، ابرقدرت کردن آمریکا بود و حساب کرده بود که تنها یک جنگ بین المللی می توانست این هدف را تحقق بخشد. آمریکا از قاره های قدیم فاصله زیاد دارد و با جنگ افزارهای آن زمان، از یک جنگ جهانی آسیب چندانی نمی دید. امروزه، موشک است که فاصله ها را از میان برداشته است. اگر پاسخ روزولت مثبت بود، شاید جنگ برسر لهستان به آن صورت گسترش نمی یافت و جهانی نمی شد. پیش بینی روزولت درست بود و آمریکا از میان ویرانه های جنگ جهانی دوم، به صورت یکی از دو ابر قدرت جهان قد علم کرد و با کنار رفتن مسکو از میدان بازی در آغاز دهه 1990، قدرت اول جهان شد. با اعلان جنگ کشورهای انگلستان و فرانسه به آلمان ، همسایه های آلمان با تهدیدها و تحریکهای بریتانیا سیاستهای بر ضد آلمان را در پیش گرفتند طوری که پیشوای آلمان نازی آدولف هیتلر دستور حمله به آنها را صادر کرد و آلمان در عرض چند هفته کشورهای هلند ، بلژیک ، دانمارک و نروژ را در نبردهایی برق آسا شکست داد و تسخیر نمود و آنها را ضمیمه رایش سوم کرد . و چندی پس از آن هم ارتش پر ادعای فرانسه را آن هم در حدود یک ماه شکست داد . با شروع جنگ با اینکه کشورهای آلمان نازی و ایالات متحده آمریکا اعلان جنگی نسبت به هم نداشته و دشمن یکدیگر محسوب نمی شدند با این وجود ایالات متحده تماما در پشت جبهه اعزام فراوان کمک و تجهیزات و نیرو به کشورهای انگلستان و فرانسه داشت . آدولف هیتلر با اطلاع کامل از این قضیه و اینکه آمریکا کاملا با آنهاست و متحد آنها به شمار می آید ، پس از حمله بزرگ نیروهای ژاپنی به بندر پرل هاربور آمریکا ، این کمکهای آمریکا به متفقین و ایستادگی آنها در مقابل آلمانها را رسمیت بخشید و به دولت ایالات متحده اعلان جنگ داد . وزارت اطلاعات آلمان اخباری را به دست به آدولف هیتلر رسانید مبنی بر اینکه کشور اتحاد جماهیر شوروی در پی آماده کردن نیروهای خود در غرب این کشور حاشیه مرزهای شرقی آلمان خبر دادند که نکته موثق آن انتقال تمامی کارخانجات و صنایع شوروی از غرب این کشور به شرق آنجا است و خود را برای نبرد با آلمان از پیش آماده می کردند. آدولف هیتلر در این جنگ میان اتحاد جماهیر شوروی و آلمان نازی پیش دستی کرده و به شوروی با نام عملیات بارباروسا اعلان جنگ کردند . حملات برق آسای آلمانها در صبح روز یکشنبه 22 ژوئن 1941 آغاز شد و با سرعت بی نظیری پیشروی می کردند و کشورهای اتحاد شوروی را یکی پس از دیگری تسخیر می کردند و لشگرهای روسی یکی پشت دیگری یا تسلیم می گشتند و یا نابود . این پیشروی ها به گونه ای بود که روزنامه آمریکایی نیویورک پست نوشت:«باید معجزه‌ای به بزرگی نازل شدن انجیل روی دهد تا ارتش سرخ بتواند در مدت کوتاهی از یک شکست کامل رهایی یابد.»

تغییرات جنگ جهانی دوم دراروپا. 
آبی: متحدین 
قرمز: متفقین 
سبز: شوروی قبل از ورود به جنگ

همزمان با این حملات و پیشروی ها ارتش آلمان با مشاهده تسخیر نواحی آفریقا توسط نیروهای انگلیسی به شمال آفریقا هم لشگرشی خود را آغاز کرد که در آنجا پیروز و بی رقیب میدان آفریقا کسی نبود جز فیلدمارشال اروین رومل که به خاطر پیروزهای شگفت انگیزش به روباه صحرا ملقب گشت .

ژنرال اروین رومل فرمانده نیروهای متحد در شمال آفریقا

در روسیه نیروهای آلمانی مسکو را به محاصره کامل در آورده بودند که در همان شرایط سرمای بی سابقه ای که دمای آن گاه به 50 درجه زیر صفر می رسید به وقوع آمد و به شدت برای نیروهای آلمان مشکل به وجود آمد و نیروهای آلمانی را با مقاوت روسها برای اولین بار مجبور به عقب نشینی گرداند .پس از آن نبرد بزرگ استالینگراد به وقوع پیوست که یکی از سخت ترین نبردهای دنیا نام گرفت که تماما نبردهای نفر به نفر داخل خیابانها و خانه های استالینگراد انجام می گرفت . ارتش ششم آلمان در استالینگراد برای ماهها به محاصره نیروهای روسی در آمده بود و امکان هیچ کمکی به آن نبود و پس از چندین ماه مقاوت آنها سرانجام تسلیم نیروهای شوروی شدند و راه شوروی به سوی غرب اروپا و آلمان باز شد . در آفریقا هم نیروهای آلمانی در مقابل نیروهای انگلیسی و آمریکایی و فرانسوی دچار شکستهایی شدند و از آنجا به عقب نشستند . با این دو شکست بزرگ ورق جنگ جهانی به کلی برگشت و از آن پس صاحب غالب پیروزی ها متفقین بودند و قوای دول محور در حال عقب نشینی . سرانجام نیروهای متفقین شامل کشورهای انگلیس ، آمریکا و کانادا در 6 ژوئن 1944 در سواحل نرماندی فرانسه عملیاتی با نام DD را با هدف آزاد کردن غرب اروپا آغاز کردند و فرانسه را و پس از آن کشورهای بلژیک و هلند را آزاد کردند و نیروهای شوروی هم بیکار نبوده و پس از تسخیر کشورهای اوکراین و بوگوسلاوی و لهستان ، پیشروی های خود را در آلمان آغاز کرده و از شرق و متفقین از غرب در آلمان پیشروی کرده و برلین به محاصره کامل نیروهای شوروی در آمد و سر انجام در روز 30 آوریل 1945 آدولف هیتلر با دیدن اینکه دیگر هیچ نیرویی برای دفاع وجود ندارد اقدام به خودکشی کرد و در روز 8 می همان سال آلمان رسما تسلیم نیروهای متفقین گشت و جنگ جهانی دوم در اروپا خاتمه یافت .

پیاده شدن متفقین در نرماندی

ولی این پایان جنگ جهانی دوم نبود و نیروهای ژاپنی هنوز سرسختانه در مقابل نیروهای آمریکا ، چین ، کره مقاومت می کرد که آن هم سرانجام با بمباران اتمی آمریکا در شهرهای ناکازاکی و هیروشیمای ژاپن در روز 6 آگوست 1945 ، ژاپن نیز تسلیم گشت و به این ترتیب جنگ جهانی دوم پس از 6 سال نبردهای خونین خاتمه یافت . تلفات و خسارات جنگ تلفات آلمان در جنگ جهانی دوم در برخی منابع ۵ میلیون نفر اعلام شد که ۳/۳ میلیون نفر آن سرباز و ۱/۷ میلیون آن افراد غیر نظامی بودند که در بمباران کشته شدند. پس از پایان جنگ اعلام شد که ۱/۳ میلیون تن بمب توسط متفقین بر بسیاری از شهرهای آلمان فرو ریخته شده که نتیجه آن بی خانمانی ۸ میلیون آلمانی بود. همچنین ۱۲ میلیون نفر در طول جنگ بر اثر قحطی در چین، ایران، اندونزی، هندوچین فرانسه و هندوستان جان خود را از دست دادند که این تعداد تلفات، اغلب در آمارهای تلفات جنگ، از قلم افتاده‌اند. کل رقم کشته‌شدگان جنگ جهانی دوم که مرگبارترین نبرد تمام تاریخ است، بین ۵۰ تا ۷۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در پی جنگ جهانی دوم ساختارهای زیربنایی و صنعتی اروپا ویران شده بود. این مساله باعث ارائهٔ طرح مارشال از سوی آمریکا شد که در نهایت نفوذ و تابعیت اروپای غربی از آمریکا را در دهه‌های بعد در پی داشت. از سوی دیگر تقسیم آلمان و نفوذ شوروی در اروپای شرقی عملاً این قاره را به دو نیمه تقسیم کرد. این تقسیم ریشه‌های آنچه بعدها جنگ سرد نام گرفت را تشکیل داد. پیامد جنگ پس از جنگ، دولت شوروی حکومتهای کمونیست وابسته به مسکو را در کشورهای اروپای شرقی ایجاد کرد. شوروی، در کنفرانس پتسدام توانست آمریکا و بریتانیا را راضی کند تا با ضمیمه ساختن بخش شرقی لهستان به شوروی و ضمیمه ساختن بخشهایی از شرق آلمان به لهستان موافقت کنند. شوروی‌ها با استفاده از حضور نظامی خود، به دولت در تبعید لهستان، که سهم زیادی در شکل دادن نبرد چریکی لهستانیها علیه نازیها داشت، اجازه فعالیت ندادند و دولتی کمونیست وابسته به شوروی را در لهستان بر سر کار آوردند. تشکیل دولت کمونیست در یونان هم از اهداف دولت شوروی بود که با پافشاری چرچیل از تسلط کمونیسم بر این کشور جلوگیری شد. سلطه شوروی بر این کشورها تا اواخر سلطه کمونیسم بر شوروی (۱۹۸۹) ادامه داشت. در سالهای بعد از جنگ جهانی، شوروی‌ها با استفاده از نیروی نظامی، جنبشهای آزادی طلبانه مردم مجارستان و سپس چکسلواکی را سرکوب کردند. اشتباهات جنگی آلمان بزرگ‌ترین اشتباهات آلمان: بر هم زدن توافق اولیه با اتحاد جماهیر شوروی وحمله به آن کشور. توقف ۴۸ ساعته دونکرک به دستور هیتلر. نبرد استالینگراد به دستور هیتلر. توقف بمباران فرودگاه‌های نظامی انگلستان و به جای آن‌ها هدف قرار دادن لندن به دستور هرمان گورینگ در طی نبرد بریتانیا. عدم استفاده بهینه از نیروی زمینی به علت بها ندادن کافی به این نیرو که این کمبود در محاصره مسکو بسیار جلوه‌گر بود و کمبود آتش توپخانه باعث افزایش قدرت مانور مدافعان مسکو و پشتیبانی مناسب از آنها گردید. اتکا بیش از حد به نیروی هوایی. عدم عقب نشینی محاصره شدگان در استالینگراد باوجود اصرار فیلد مارشال فن پائولس. بدست گرفتن هدایت عملیاتی ارتش آلمان از طرف هیتلر بعد از شکست مسکو. کمبود امکانات ارتش وافن اس اس. خیلیها معتقدند اگر هیتلر به این ارتش بهای بیشتری می‌داد جنگ جهانی دوم طوری دیگر ورق می‌خورد. تاخیر هیتلر در صدور اجازه ارسال واحدهای زرهی جهت مقابله با پیاده شدن نیروهای متفقین در نرماندی انتخاب اشتباه متحدین(ژاپن و ایتالیا) . دیگر دلایل شکست عدم هماهنگی راه آهن روسیه و اروپا که باعث شد در رساندن مهمات و آذوقه به مهاجمان در خاک شوروی وقفه بوجود آید. (ریلهای روسیه کمی بزرگتر از ریلهای اروپا بود که به همین دلیل این دو خط آهن قابلیت اتصال را نداشتند) نداشتن جاده‌های هموار در روسیه که در زمستان به صورت باتلاق در می‌آمدند که این هم مشکل تدارکات را افزایش می‌داد. سرویسهای قوی اطلاعاتی شوروی (ارکستر سرخ) ورود ارتش عظیم آمریکا به جنگ. ایران در جنگ جهانی دوم در روز ۳ شهریور ۱۳۲۰ نیروهای شوروی از شمال و شرق و نیروهای بریتانیایی از جنوب و غرب، از زمین و هوا به ایران حمله کردند و شهرهای سر راه را اشغال کردند و به سمت تهران آمدند. ارتش ایران به سرعت متلاشی شد. رضاشاه ناچار به استعفا شد. متفقین با انتقال سلطنت به پسر و ولیعهد او -محمدرضا- موافقت کردند. پس از اشغال، راه‌آهن سراسری ایران برای انتقال کمک‌های نظامی به پشت جبهه شوروی، بر اساس قانون وام و اجاره مورد استفاده قرار گرفت ایران که در آغاز جنگ بی‌طرفی خود را اعلام کرده بود نهایتاً در ۱۷ شهریور ۱۳۲۲ به آلمان نازی اعلان جنگ داد. هدف اصلی ایران از اعلان جنگ پیوستن به اعلامیه ملل متحد و شرکت در کنفرانس‌های صلح پس از جنگ بود. پس از اتمام جنگ، ارتش بریتانیا ایران را ترک کرد ولی نیروهای نظامی ارتش آمریکا و ارتش شوروی، همچنان در ایران باقی‌ماندند، که به تشکیل دو حکومت خودمختار و کوتاه‌مدت جمهوری مهاباد در کردستان و حکومت فرقه دموکرات در آذربایجان انجامید. دولت آمریکا در دسامبر ۱۹۴۱ به ژاپن اعلان جنگ داد و کشور ایالات متحده در این مرحله رسماً و عملاً با آلمان و ژاپن و ایتالیا وارد جنگ و جنگ از محدودهٔ اروپا خارج شد و جنبه جهانی پیدا کرد. از آن پس عملاً دولت آمریکا نیز به متفقین پیوست اشغال ایران در جنگ جهانی دوم برای انتقال کمک‌های بریتانیا و آمریکا به شوروی صورت گرفت. خاک ایران از شمال توسط نیروهای شوروی و از جنوب توسط نیروهای بریتانیایی اشغال شد، و سیل کمک‌های تسلیحاتی از مسیر آبادان - تهران - بندر انزلی به سوی اتحاد شوروی سرازیر شد. ارتش رضاشاه پهلوی که نتوانسته بود در مقابل یورش خارجی مقاومت کند منحل شد و خود شاه توسط بریتانیایی‌ها بازداشت و به آفریقای جنوبی و سپس جزیرهٔ موریس تبعید شد. دلایل ادامه جنگ بعد از فتح لهستان پس از اینکه آلمان نازی با دلایلی منطقی به لهستان حمله کرد و قسمت های آلمانی نشین آنرا پس گرفت فرانسه و انگلیس و چند کشور کوچک دیگر به این کشور اعلام جنگ دادند هیتلر بارها به انگلستان و فرانسه پیام صلح داد ولی انگلیس و فرانسه به خاطر اوضاع بد اقتصادی که داشتند و ترس از پیشرفته تر شدن اقتصاد آلمان و از دست دادن سلطه خود در جهان بیشتر خواستار جنگ بودند آلمان حتی میخواست به ظهور دوباره لهستانی جدید نیز رضایت دهد ولی انگلیس نپذیرفت آلمان حتی رودلف هس بدون اجازه هیتلر به انگلیس رفت تا صلح برقرار کند ولی او را به زندان افکندن و او اخر در زندان مرد و حتی به قبر بدبخت رحم نکردند(واقعا تاسف اور است) هیتلر حتی به لوفت وافه دستور داد طی عملیاتی روی سر مردم انگلستان پیام صلح بریزند ولی انگلیسی ها مغرور تر از اینها بودند

ردولف هس

پس از ان انگلیس میخواست از طریق نروژ و دانمارک از شمال به آلمان نازی حمله ببرد ولی ارتش مقتدر آلمان پیشدستی کرد و دانمارک همکاری با آلمان را پذیرفت ولی نروژ مقاومت کرد و فتح شد و انگلیس شکست خورد در این میان در سال 1940 آلمان از طریق بلژیک و هلند که عملا طرفدار متفقین بودند به فرانسه حمله برد وآنجا را تصرف کرد تا وقتی که فرانسه تسلیم شد بنابراین قسمت کوچکی از فرانسه تحت نام دولت ویشی تحت فرماندهی مارشال پتن باقی ماند در این هنگام چرچیل در انگلیس به قدرت رسید و وحشیانه شهر های آلمان را بمباران کرد هیتلر که تا ان موقع مواضع نظامی را بمباران میکرد شروع به بمباران لندن کرد و.....

وینستون چرچیل

دلایل حمله به یونان و یوگسلاوی ایتالیا متحد المان به دلیل نفوذ انگلیسی ها به یونان به این کشور حمله برد و شکست خورد هیتلر به کمک او شتافت و با وجود اینکه با مقاومت شدید یونانی ها مواجهه شد این کشور را تصرف کرد در یوگسلاوی نیز حکومتی کمونیستی روی کار آمده بود و مرتب به آزار آلمانی های مقیم یوگسلاوی میپرداخت برای همین این کشور نیز تصرف شد در ادامه جنگ در بالکان و شمال آفریقا برای بیرون راندن انگلیسی ها انجام شد که با همکاری اعراب پیش میرفت که زیاد وارد بحثش نمیشویم

اگر متحدین پیروز می شدند اگر در جنگ دوم جهانی، متحدین پیروز می شدند، نقشه ی جهان به چه شکل می بود؟